Τα ΜΜΕ αλλάζουν και συναντούν τα κοινωνικά δίκτυα

Οι νέες τεχνολογίες και το Διαδίκτυο έχουν αλλάξει ριζικά την παραγωγή και την κατανάλωση ειδησεογραφικού περιεχομένου. Τα ΜΜΕ αλλάζουν και οι παραδοσιακοί παίκτες καλούνται να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις. Θα τα καταφέρουν;

Σε αυτήν την ερώτηση προσπάθησε να απαντήσει η διημερίδα του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ που ολοκληρώθηκε την Τρίτη και εξέτασε το νέο τοπίο «κρίσης» που διαμορφώνεται στα ΜΜΕ και τον ρόλο που διαδραματίζουν το Διαδίκτυο και τα νέα μέσα κοινωνικής διαδικτύωσης στην ενημέρωση.

Την εκδήλωση συντόνισε η δημοσιογράφος Αγγελική Κώττη, ενώ εισηγήσεις έκαναν με την σειρά ο πρόεδρος του τμήματος επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Πλειός, ο νομικός σύμβουλος της ΕΣΗΕΑ, Λάζαρος Μπελίτσης, η δημοσιογράφος Μυρτώ Ορφανουδάκη Σίμιτς, ο δημοσιογράφος Νίκος Βασιλάκος, ο αναπληρωτής διευθυντής του Newsroom του ΔΟΛ, Γιάννης Μανδαλίδης, η σύμβουλος πληροφορικής Μάρω Φασσέα και η Δικηγόρος Έλενα Σπυροπούλου.

Στην τοποθέτησή του ο κ. Πλειός ανέφερε πως οι νέες εφαρμογές στην ενημέρωση αναπτύχθηκαν αφενός γιατί διευκόλυναν την δουλειά των δημοσιογράφων, αφετέρου επειδή συνέβαλαν στην εκ-δημοκρατικοποίηση της γνώσης. Οι καινούργιες τάσεις που φέρνουν τα νέα μέσα ενημέρωσης είναι η αύξηση της ποσότητας της ενημέρωσης, η δημιουργία μίας καινούργιας δημόσιας σφαίρας, η αύξηση της ανάγκης για παρόχους ενημερωτικού υλικού και κατόπιν η δημιουργία της λεγόμενης «δημοσιογραφίας των πολιτών».

Βασική απόρροια των εξελίξεων αυτών είναι τα καινούργια προβλήματα της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, της αφερεγγυότητας της «γρήγορης» ενημέρωσης καθώς και η απώλεια του κοινού, των εσόδων και των προηγούμενων εργασιακών ρυθμίσεων των παραδοσιακών μέσων. Οι καινούργιες τάσεις οδηγούν στην απώλεια της αμεροληψίας, την εμπορευματοποίηση με έμφαση στην ψυχαγωγία και την αμφίδρομη (και όχι πλέον την μονόδρομη επικοινωνία). «Είναι καιρός να δούμε πώς μπορούν τα δύο μέσα να συνεργαστούν. Τα παραδοσιακά μέσα συνεχίζουν να αποτελούν την πρωτογενή παραγωγή πληροφόρησης, αλλά τα κανάλια διάχυσης έχουν πολλαπλασιαστεί μέσω των νέων τεχνολογιών». Κλείνοντας, ο κ. Πλειός ανέφερε πως τα παραδοσιακά μέσα θα συνεχίσουν να υπερέχουν στην παραγωγή των έγκυρων ειδήσεων που είναι και το «βαρύ πυροβολικό» των παλαιών μέσων.

Ο κ. Μπελίτσης αναφέρθηκε στην «υποκατάσταση της ενημέρωσης από την επικοινωνία», δηλαδή ουσιαστικά την δημιουργία μίας κοινής συμπεριφοράς, κουλτούρας και ενδιαφερόντων. Παλαιότερα, ο δημοσιογράφος προχωρούσε στην έρευνα και το ρεπορτάζ τεκμηριώνοντας τις απόψεις και τις πηγές του. Αντιθέτως, σήμερα η υπέρ-πληροφόρηση, η διασπορά των πηγών, η αυξημένη ταχύτητα και η ικανότητα αντιγραφής ή επανα-γραφής μίας είδησης είναι οι καινούργιες τάσεις που επικρατούν. Παράλληλα όμως, στα πλεονεκτήματα των νέων μέσων συγκαταλέγονται η μεγαλύτερη ανεξαρτησία και η δημοκρατικότερη παραγωγή και κατανάλωση της πληροφόρησης.

Στην παρέμβασή της, η κ. Ορφανουδάκη -Σίμιτς έκανε ιστορική αναδρομή στις μαζικές λαϊκές συνελεύσεις της πλατείας Συντάγματος, αναπτύσσοντας την σχέση «της πλατείας» με τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης καθώς και την ενημέρωση των πολιτών καθ? όλη την διάρκεια των λαϊκών συνελεύσεων μέσα από αυτά.

Ο κ. Βασιλάκος τάχθηκε υπέρ της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών. Σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκο, η υιοθέτηση προηγμένων τεχνολογιών θα είναι προς το συμφέρον όλων των εμπλεκόμενων μερών επιφέροντας μείωση του ειδησεογραφικού κόστους παραγωγής, αύξηση της ταχύτητας επεξεργασίας και δημοσίευσης των δημοσιογραφικών θεμάτων αναδεικνύοντας έτσι το δημοσιογραφικό υλικό της Ελλάδας.

«Το σημαντικότερο είναι ότι η αναβάθμιση όλων μας στις νέες τεχνολογίες θα εδραιώσει γέφυρες συνεργασίας με τις μιντιακές επιχειρήσεις με έμφαση στα κοινωνικά δίκτυα και την εξωστρέφεια», τόνισε ο κ. Βασιλάκος.

Ο κ. Μανδαλίδης εξήγησε ότι η πτώση στην κυκλοφορία των έντυπων εκδόσεων συνοδεύεται από μία αντίστοιχη αύξηση του κοινού της ψηφιακής ενημέρωσης. «Η δεύτερη επανάσταση μετά την καθιέρωση του διαδικτύου ως βασικού άξονα στην ενημέρωση έγινε όταν περάσαμε από το Δίκτυο στο Κοινωνικό Δίκτυο», τόνισε ο κ. Μανδαλίδης.

Τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν αμφίδρομα αφού αποτελούν ταυτόχρονα πλατφόρμα διανομής, αλλά και πηγή ενημέρωσης. Υπογράμμισε ότι οι νέες αυτές τάσεις επιφέρουν αλλαγές στην ροή εργασίας, την αξιολόγηση των θεμάτων, καθώς και την καθιέρωση νέων ρόλων και αρμοδιοτήτων στο newsroom της κάθε εφημερίδας.

Όπως είπε, το νέο τοπίο στα ΜΜΕ επιβάλλει αλλαγές σε τέσσερα βασικά επίπεδα: αλλαγή νοοτροπίας συνολικά, αλλαγή στρατηγικής από την πλευρά των επιχειρήσεων, αλλαγή στη ροή εργασίας, καθώς δημιουργούνται νέες δομές μέσα στην αίθουσα σύνταξης και αλλαγές στην προσωπική εργασία του κάθε δημοσιογράφου. «Η σημαντικότερη και δυσκολότερη αλλαγή για τους δημοσιογράφους, αλλά και ευρύτερα τους εργαζόμενους στον Τύπο, αφορά στη νοοτροπία» ανέφερε.

Τέλος, ο Γιάννης Μανδαλίδης τόνισε πως «η δημοσιογραφία δεν πρέπει να αντιμετωπίσει τα κοινωνικά δίκτυα ανταγωνιστικά ή να τα αποκλείσει αλλά να συνυπάρξει με αυτά, να τα ενσωματώσει και να αναδείξει το συγκριτικό πλεονέκτημα του κάθε τίτλου προσφέροντας μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, ποιότητα, εγκυρότητα και αποκλειστικότητα στο περιεχόμενό τους».

Από την πλευρά της η κ. Φασσέα παρουσίασε τα δημοφιλέστερα κοινωνικά δίκτυα, καθώς και τους παράπλευρους τρόπους δικτύωσης μέσω Διαδικτύου με χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κινητής τηλεφωνίας και ιστολογίων. «Στα νέα μέσα, ο παράγοντας χρόνος γίνεται ισχυρότερος του ιδεολογικού παράγοντα» εξήγησε και τόνισε την δύναμη του διαδικτύου για την ενημέρωση και την κινητοποίηση των πολιτών.

Τέλος, η κ. Σπυροπούλου αναφέρθηκε στην ανυπαρξία στη χώρα μας ενός νομικού πλαισίου που να ρυθμίζει τα θέματα του Διαδικτύου. Αναφέρθηκε και στις νομικές επιπλοκές που αντιμετωπίζουν τα δικαστήρια στο χειρισμό ανάλογων υποθέσεων. Επίσης επισήμανε τη δυσκολία διαφύλαξης των πνευματικών δικαιωμάτων για τα δημοσιεύματα στους ενημερωτικούς δικτυακούς τόπους.

Παράλληλα ζήτησε από τους δημοσιογράφους να αναλάβουν πρωτοβουλία για να ρυθμιστούν τα θέματα αυτά, καθώς όπως είπε αν οι αποφάσεις για τα εν λόγω ζητήματα μείνουν στα χέρια των νομικών, αυτοί θα λειτουργήσουν συσταλτικά και όχι υπέρ της κατοχύρωσης ενός ευρύτερου πεδίου ελευθεριών.

Εξήγησε πως «χάρη στο Διαδίκτυο είμαστε όλοι εν δυνάμει δημοσιογράφοι, με συνέπεια τον άπειρο αριθμό πηγών πληροφόρησης, την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή ειδήσεων, την κλοπή δικαιωμάτων και την διευρυμένη ενημερωτική δημοκρατία».