Το μοντέλο Εβερτ και η πολύπαθη ΕΡΤ

Του Κωνσταντίνου Ζούλα / ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Η τύχη το ’φερε στην αρχή της δημοσιογραφικής μου διαδρομής, το 1988, να δουλέψω στον Αθήνα 9,84. Και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, γιατί έζησα εκ των έσω το πρωτοποριακό δημοσιογραφικό μοντέλο λειτουργίας του σταθμού που εμπνεύστηκε ο Μιλτιάδης Εβερτ. Τι είχε κάνει με απλά λόγια ο τότε δήμαρχος; Επέλεξε πέντε έμπειρους και καταξιωμένους δημοσιογράφους διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων και τους ανέθεσε συλλογικώς την πολιτική ευθύνη του σταθμού. Καθώς μάλιστα και οι πέντε διακρίνονταν για την ιδεολογική τους μετριοπάθεια και κυρίως έχαιραν της εκτίμησης των υφισταμένων τους, δημιούργησαν ένα πραγματικά ανεξάρτητο και πολυφωνικό Μέσο Ενημέρωσης το οποίο έγινε γρήγορα μια όαση πλουραλισμού.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά βλέποντας για μία ακόμη φορά την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να αλληλλοκαταγγέλλονται για τον τρόπο που παρουσιάζει την ειδησεογραφία η Δημόσια Τηλεόραση. Καθώς είχα την τύχη να εργαστώ και στην ΕΡΤ, έχει νόημα, νομίζω, να σας μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία. Στα οκτώ χρόνια που ήμουν στο Ραδιομέγαρο (επί Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) πέρασαν πολλοί διευθυντές. Αλλοι έχαιραν του σεβασμού των υφισταμένων τους και άλλοι ειρωνικώς αποκαλούνταν «Γενικοί» γιατί όλοι γνώριζαν ότι τοποθετήθηκαν εκεί για ένα πολύ συγκεκριμένο λόγο: τη δημοσιογραφική τους νομιμοφροσύνη στην κυβέρνηση. Εξυπακούεται, βέβαια, πως αντίστοιχος ήταν και ο δείκτης αξιοπιστίας των ειδήσεων. Οταν το τιμόνι είχαν οι πρώτοι, η ΕΡΤ εμφανιζόταν ακόμη και ως υπόδειγμα αντικειμενικότητας, ενώ όταν διηύθυναν οι δεύτεροι άρχιζαν τα προβλήματα, καθώς αποδεικνύονταν βασιλικότεροι του βασιλέως.

Με άλλα λόγια, η διαχρονική αξιοπιστία ή αναξιοπιστία της ΕΡΤ είναι άμεσα συνδεδεμένη με το πώς η εκάστοτε εξουσία αντιλαμβάνεται τον ρόλο της έναντί της. Δηλαδή, το πόσο επιδιώκει να την ελέγξει. Οταν επιλέγει ως επικεφαλής της αδιαμφισβήτητα καταξιωμένους δημοσιογράφους, η ΕΡΤ αναβαθμίζεται. Αντιθέτως, η αξιοπιστία της φτάνει στο ναδίρ όταν τα πρόσωπα που ηγούνται των ειδήσεων υπηρετούν πειθήνια την πάγια «λογική» της εξουσίας η οποία θεωρεί πως αν π.χ. υπερπροβληθεί μια πρωτοβουλία της και υποβαθμισθεί η αντίδραση της αντιπολίτευσης, επηρεάζει υπέρ της την κοινή γνώμη. Αυτό που παραδόξως δεν έχει συνειδητοποιήσει τα τελευταία χρόνια η εξουσία είναι ότι, καθώς η ενημέρωση των πολιτών διαμορφώνεται από αναρίθμητες πηγές, η «προπαγάνδα» της ΕΡΤ στρέφεται εν τέλει κατά της εκάστοτε κυβέρνησης. Και τούτο διότι οι ενημερωμένοι πολίτες αντιλαμβάνονται αμέσως την προσπάθεια στρέβλωσης των ειδήσεων και ευλόγως εξοργίζονται.

Την αυτονόητη αυτή παραδοχή μοιάζει, δυστυχώς, να μην κατανοεί και η σημερινή κυβέρνηση, η οποία εκτιμά ότι έχει επικοινωνιακά οφέλη παροπλίζοντας π.χ. τις «ενοχλητικές» δημοσιογραφικές φωνές ή και προβάλλοντας τις θέσεις της άνευ αντιλόγου. Τούτο, βεβαίως, ουδόλως αιτιολογεί και τις αντίστοιχες απειλές του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έδειξε προσφάτως πώς αντιλαμβάνεται τον ρόλο της ΕΡΤ στέλλοντας κλιμάκιό του για επαφές στην Αγ. Παρασκευή, ωσάν η Δημόσια Τηλεόραση να είναι κόμμα!

Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στο μοντέλο του Εβερτ γιατί είναι άκρως διδακτικό. Ο αείμνηστος πολιτικός, έχοντας δώσει πλήρη ελευθερία στους δημοσιογράφους και κυρίως μη παρεμβαίνοντας στο έργο τους, εν τέλει διάσφαλισε μια κάποια εύνοιά τους. Εννοώ ότι ακόμη και οι δημοσιογράφοι που ήταν ιδεολογικοί του αντίπαλοι, όταν του ασκούσαν κριτική το έκαναν με τρόπο δίκαιο, αναγνωρίζοντας πάνω απ’ όλα την ανεξαρτησία που τους είχε διασφαλίσει. Εξ ου και ως μεγαλύτερη πολιτική παρακαταθήκη του Εβερτ αναγνωρίζεται πλέον από όλους η ελεύθερη ραδιοφωνία που εκείνος επέβαλε.

Δεν ξέρω αν όλα τούτα ακούγονται ψιλά γράμματα στην κυβέρνηση. Και μάλλον ακούγονται, αν κρίνω από την «καινοτόμο» επιλογή του σημερινού Γενικού Διευθυντή Ενημέρωσης της Δημόσιας Τηλεόρασης να αναδείξει στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της Τετάρτης ως σημαντική «είδηση» ότι μια εφημερίδα που αρέσκεται στο «Παρασκήνιο», και μάλιστα στο φίλα προσκείμενο της Ν.Δ., έκλεισε επτά έτη ζωής και μπαίνει στο όγδοο...